อบรมประวัติศาสตร์และศิลปะล้านนาเพื่อการท่องเที่ยว

“สมาคมสหพันธ์ท่องเที่ยวภาคเหนือจังหวัดลำพูน” (สสทน.ลำพูน) และรถรางเขียวชมเมือง หรือเครือข่ายเขียวสวยหอม ตระหนักถึงการเพิ่มพูนความรู้ความสามารถในการบรรยายนำชมของมัคคุเทศก์และผู้ประกอบการด้านการท่องเที่ยว จึงร่วมกันเป็นเจ้าภาพจัดอบรมแนะนำเทคนิคการบรรยายนำชมสถานที่สำคัญในจังหวัดเชียงใหม่ ทั้งภาคทฤษฎีและภาคสนาม เป็นการอบรมเชิงปฏิบัติการ

โดยเน้นการเพิ่มเติมองค์ความรู้เดิมด้านประวัติศาสตร์ล้านนา ที่มีการอัปเดตเนื้อหาให้เป็นปัจจุบัน ระหว่างวันที่ 17-18 มีนาคม 2566 ณ หอสมุดแห่งชาติ รัชมังคลาภิเษก เชียงใหม่ และสถานที่สำคัญในจังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งนับแต่วันแรกที่มีการประกาศประชาสัมพันธ์ในเฟซบุ๊ก มีผู้สนใจสมัครเข้ารับการอบรมจำนวนมาก แต่ทางผู้จัดรับได้ประมาณ 55-60 คน กำหนดการมีดังนี้

 วันศุกร์ที่ 17 มีนาคม 2566

เวลา 08.30 น. ลงทะเบียน ณ ห้องประชุม หอสมุดแห่งชาติ รัชมังคลาภิเษกเชียงใหม่ (ชั้นล่าง) ถนนราชมรรคา อยู่ใกล้ ร.ร.วัฒโนทัยพายัพ เวลา 08.45 น. ดร.เพ็ญสุภา สุขคตะ นายกสมาคมสหพันธ์ท่องเที่ยวภาคเหนือจังหวัดลำพูน กล่าวต้อนรับ และกล่าววัตถุประสงค์ของการจัดกิจกรรม

เวลา 09.00 น. บรรยายหัวข้อ “ประวัติศาสตร์ล้านนาสมัยราชวงศ์มังราย” ตั้งแต่การสร้างเมืองเชียงรายจนถึงการเสียเมืองให้แก่พระเจ้าบุเรงนอง (เน้นเรื่องราวที่สามารถนำไปใช้ต่อยอดด้านการท่องเที่ยว) โดยวิทยากร อ.ภูเดช แสนสา ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์ล้านนาและการท่องเที่ยว

เวลา 10.30 น. พักรับประทานอาหารว่าง

เวลา 10.45 น. บรรยายหัวข้อ “ประวัติศาสตร์ล้านนาสมัยราชวงศ์เจ้าเจ็ดตน” ตั้งแต่สมัยพระเจ้ากาวิละจวบจนสมัยเจ้าแก้วนวรัฐ โดย อ.ภูเดช แสนสา

เวลา 12.00 น. รับประทานอาหารกลางวันร่วมกัน

เวลา 13.00 น. บรรยายหัวข้อ “สถานที่ท่องเที่ยวแหล่งสำคัญในจังหวัดเชียงใหม่” โดยวิทยากร ดร.เพ็ญสุภา สุขคตะ นายก สสทน. ลำพูน

เวลา 15.00 น. บรรยายหัวข้อ “พัฒนาการของศิลปกรรมล้านนา ด้านสถาปัตยกรรม ประติมากรรม จิตรกรรม และประณีตศิลป์” ดร.เพ็ญสุภา สุขคตะ 

เวลา 16.30 น. สิ้นสุดการบรรยาย แลกเปลี่ยนความเห็น ตอบคำถามผู้เข้าอบรม

เวลา 17.00 น. เสร็จกิจกรรมวันแรก

วันเสาร์ที่ 18 มีนาคม 2566

เวลา 08.00 น. ลงทะเบียน ณ ลานหน้าอนุสาวรีย์สามกษัตริย์

เวลา 08.30 น. สาธิตการบรรยายนำชมกลุ่มสถานที่สำคัญที่อยู่ในกลางเมืองเชียงใหม่ ประกอบด้วย 

1. อนุสาวรีย์สามกษัตริย์ เน้นประเด็นว่าตกลงแล้ว สามกษัตริย์ร่วมสร้างเมืองเชียงใหม่จริงหรือไม่ หรือว่าพระญามังรายเป็นผู้สร้างเพียงพระองค์เดียว

2. วัดสะดือเมือง เจดีย์ทรงแปดเหลี่ยม ตั้งอยู่ในบริเวณหอศิลป์ของเทศบาลนครเชียงใหม่ รูปแบบเจดีย์ทรงแปดเหลี่ยม รับอิทธิพลมาจาก “รัตนเจดีย์​” วัดจามเทวี ในลำพูน

3. หอศิลปวัฒนธรรมนครเชียงใหม่ อาคารเก่าที่เคยเป็นศาลากลางจังหวัดเชียงใหม่ ดูแลโดยเทศบาลนครเชียงใหม่ เป็นอาคารแบบตะวันตกยุคโคโลเนียล รูปแบบนีโอคลาสสิก 

4. ศาลแขวงเก่า ปัจจุบันเป็นพิพิธภัณฑ์พื้นถิ่นล้านนา รูปแบบนีโอคลาสสิกยุค Art Deco

5. หลวงพ่อขาว เก่าถึงสมัยพระญามังรายหรือไม่?

เวลา 09.30 น. ขึ้นรถรางของ “เขียวสวยหอม” เดิยทางไปวัดเชียงหมั้น จุดแรกที่พระญามังรายสร้างหอนอนก่อนยกพื้นที่ให้เป็นวัด แล้วสร้างเมืองเชียงใหม่ ชมพระแก้วขาว เสตังคมณีของพระนางจามเทวี พระเจ้าอุ้มโอมีจารึกสมัยพระเจ้าติโลกราช เจดีย์ช้างล้อม หอธัมม์กลางสระน้ำ มีจารึกดวงเมืองเชียงใหม่ ที่ปักติดอยู่บนมุขระเบียงหน้าอุโบสถ วัดนี้ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์โดยครูบาเจ้าศรีวิชัยเมื่อปี 2474

เวลา 10.30 น. ไปวัดโลกโมฬี ชมเจดีย์ทรงปราสาทและลายปูนปั้นล้านนาที่ซุ้มจระนำ ภายในเจดีย์ตำนานระบุว่ามีการบรรจุอัฐิของพระเมืองเกษเกล้า กษัตริย์ล้านนาลำดับที่ 12 และอัฐิของนางพญาวิสุทธิเทวี ผู้ปกครองเชียงใหม่ภายใต้การปกครองพม่า โดยก่อนจะนำอัฐิมาที่วัดนี้ ต้องมีการเจาะช่องกำแพงด้านทิศเหนือ เพื่อนำปราสาทศพนกหัสดีลิงค์เคลื่อนออกมา

ที่วัดโลกโมฬี มีการวิเคราะห์เรื่องรูปแบบเจดีย์ของที่นี่ บางท่านว่าน่าจะเป็นต้นแบบของ “ทาดน้อย” ที่หลวงพระบาง สปป.ลาว วัดนี้ในภาพยนตร์ “สุริโยไท” มีฉากพระนางจิรประภามหาเทวี ยกเครื่องบรรณาการออกมาต้อนรับพระไชยราชาจากกรุงศรีอยุธยา ฉากดังกล่าวมีความเป็นจริงทางประวัติศาสตร์มากน้อยเพียงใด 

เวลา 11.10 น. ไปวัดเจ็ดยอด (มหาโพธาราม) ชมมหาวิหารเจาะช่องอุโมงค์ วิหารนี้มียอดหลังคาเป็นเจดีย์ทรงพุทธ คยา 5 ยอด + เจดีย์ทรงกลมลังกา 2 องค์ ชมลายปูนปั้นอลังการ อธิบายถึงความหมายของเทวดา 60 องค์ ชมสัตตมหาสถานแห่งแรกในประเทศไทย วัดแห่งนี้มีสถูปอัฐิของพระเจ้าติโลกราช สถูปองค์นี้พอจะเป็นโมเดลของเจดีย์หลวงที่ถล่มลงมาได้บ้างไหม ร่วมวิเคราะห์ถึงบทบาทของพระเจ้าติโลกราชว่าทรงสังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่ 8 ของโลกจริงหรือ? ความเป็นมาของมณฑปพระเจ้าไม้แก่นจ้นทน์ และอุโบสถที่สร้างโดยครูบาเจ้าศรีวิชัย

เวลา 12.30 น. รับประทานอาหารกลางวันร่วมกัน บุฟเฟต์ขนมจีน 7 น้ำยา (เขียวหวาน แกงเผ็ดหน่อไม้ น้ำยาปลา น้ำยาป่า น้ำเงี้ยว น้ำพริกแบบภาคกลาง แกงไตปลา และซาวน้ำ) ข้างวัดเจ็ดยอด

          เวลา 13.30 น. ชมโบราณวัตถุชิ้นเยี่ยมในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่ สาธิตการบรรยายนำชมศิลปกรรมที่เป็นอัตลักษณ์ล้านนามากกว่า 20 รายการ ได้แก่ เครื่องปั้นดินเผาจากแหล่งเตาต่างๆ อาทิ เตาสันกำแพง เตาเวียงกาหลง เตาวังเหนือ เตาเมืองพาน ฯลฯ ที่มีพระสิงห์หรือพระพุทธสิหิงค์ชิ้นงาม เศียรพระแสนแสว้องค์ใหญ่ พระแก้วจากกรุฮอด รอยพระพุทธบาทฝังมุกแสดงคติจักรวาลได้มาจากวัดพระสิงห์​ เครื่องไม้ ปูนปั้น ผ้าทอชาติพันธุ์ต่างๆ ศิลาจารึกชิ้นสำคัญ เช่นจารึกอักษรมอญโบราณ เวียงเถาะ จารึกเวียงสา ที่มีคำว่า ล้านนา ล้านช้าง ฯลฯ

เวลา 14.30 น. ไปวัดพระสิงห์ ชมพระพุทธสิหิงค์ในวิหารลายคำ วิเคราะห์ตำนานพระพุทธสิหิงค์ คำว่า พระสิง-พระสิงห์-พระพุทธสิหิงค์ ต่างกันอย่างไร กู่อัฐิพระญาคำฟูอยู่ไหน ในอดีตวัดพระสิงห์มี 2 แห่ง คือวัดพระสิงห์เหนือ กับวัดพระสิงห์ใต้ จริงหรือไม่ ชมจิตรกรรมฝาผนังสมัยรัชกาลที่ 5 เรื่องสังข์ทองโดยเจ๊กเส็ง กับเรื่องสุวรรณหงส์ โดยหนานโปธา วัดนี้มีหอธัมม์หลังงาม วิหารพระนอน หอจงกรม ไขปริศนาเรื่องอุโบสถสองสงฆ์ ในอดีตมีภิกษุณีได้หรือไม่ วิเคราะห์บทบาทของครูบาเจ้าศรีวิชัย จำพรรษาที่วัดแห่งนี้นานถึง 13 ปี อยู่ในฐานะเจ้าอธิการวัดเพียงพฤตินัย มิใช่นิตินัย?

เวลา 15.30 น. ไปวัดเจดีย์หลวง ชมพระมหาเจดีย์ทรงช้างล้อมที่ยอดหักพังลงมา การเจาะช่องอุโมงค์ที่ฐานเจดีย์ ตามหากู่อัฐิพระญากือนา จากแนวคิดจุดเริ่มต้นของการสร้างเจดีย์ วิเคราะห์ความเป็นมาของไม้หมายเมือง ต้นยางนา ยักษ์กุมภัณฑ์ เสาอินทขีล คติการสร้างพระอัฏฐารสมาจากไหน คติการทำรูปเคารพพระกัจจายนะ

          เวลา 16.30 น. ไปวัดบุพพาราม (วัดอุปปาเม็ง) แถวประตูท่าแพ ชมเจดีย์ทรงมอญ-ม่านเงี้ยว วิหารล้านนาทรงขื่อม้าตั่งไหม หอพระมณเฑียรธรรมจัตุรมุขสมัยรัตนโกสินทร์ 

เวลา 17.00 น. เสร็จสิ้นการบรรยาย มอบใบประกาศนียบัตรแก่ผู้เข้าอบรม เดินทางกลับมายังอนุสาวรีย์สามกษัตริย์ 

                        คุณสมบัติของผู้เข้าอบรม ขอสงวนสิทธิ์ให้กับบุคคลที่ทำงานในแวดวงบริการด้านการท่องเที่ยว เช่น มัคคุเทศก์ ผู้ประกอบการด้านธุรกิจโรงแรม รีสอร์ท เกสท์เฮาส์ โฮมสเตย์ หอศิลป์ พิพิธภัณฑ์ ร้านขายของที่ระลึก รถเช่า ตำรวจท่องเที่ยว และต้องสามารถเข้ารับการอบรมจนจบหลักสูตรทั้งสองวันเต็ม (ไม่ใช่เพียงวันใดวันหนึ่ง) 

คณะวิทยากรของวันเสาร์ที่ 18 มีนาคม ที่ร่วมกันบรรยายให้ความรู้สถานที่ทุกแห่ง คือ 
          1. อาจารย์จิรศักดิ์ เดชวงศ์ญา นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ (เชิงลึก) ของล้านนา เจ้าของผลงานหนังสือเรื่อง “พระเจดีย์ล้านนา” ซึ่งเพิ่งเปิดตัวหนังสือเล่มนี้ไปแล้วเมื่อต้นปี 2565

2. ดร.เพ็ญสุภา สุขคตะ นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ โบราณคดี และผู้เชี่ยวชาญด้านการบรรยายเรื่องการท่องเที่ยว

3. อาจารย์ภูเดช แสนสา นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ล้านนา ศิลปวัฒนธรรม และผู้เชี่ยวชาญด้านการบรรยายเรื่องการท่องเที่ยว

ซึ่งสมาคมสหพันธ์ท่องเที่ยวภาคเหนือจังหวัดลำพูน หวังเป็นอย่างยิ่งว่า ผู้เข้ารับการอบรมจักได้รับความรู้เชิงลึกอย่างเต็มแน่นทุกมิติและรอบด้าน ถือเป็นการเพิ่มพูนทักษะ สามารถนำไปใช้อธิบาย สร้างความเข้าใจให้แก่ผู้มาเยี่ยมเยือนเมืองเชียงใหม่อย่างลึกซึ้ง